Ziemia Lubawska 100 lat temu

Pod koniec XIX wieku wieś Sampława podzielona była na dwie części. Do jednej należało: 18 gospodarzy, kilku właścicieli małych zagród, wyrobnicy, kościół i szkoła, natomiast do drugiej folwark obejmujący 354 hektarów ziemi wraz z zabudowaniami. Folwark należał do niemieckich właścicieli, którzy zmieniali się  bardzo często. Ostatni z nich sprzedał całą posiadłość już kilka lat przed wojną fiskusowi pruskiemu, który utworzył z niej domenę.

Sołtysem pierwszej części był ojciec Władysława Berkana, który ten urząd sprawował przez około 35 lat – był szewcem. Berkanowie posiadali w Sampławie chałupę i dwie morgi ogrodu. Posiadłość ta powiększyła się trzykrotnie, ponieważ dokupili ziemię i wybudowali jeszcze jedną chałupę oraz stodółkę. Berkman musiał cieszyć się zaufaniem całej społeczności, ponieważ przez długi czas był wybierany sołtysem. Taki podział przetrwał aż do 1920 roku. Przewodniczącym Naczelnej Rady Ludowej został ksiądz Franciszek Majka- proboszcz sampławski.

Folwark przeszedł po zarząd władz polskich. Pierwszym administratorem i sołtysem obszaru dworskiego został Władysław Tempski. Pełnił tę funkcję przez 5 miesięcy. Jego następcą został Bronisław Filzermann. Natomiast sołtysem pierwszej wsi został Baranowski. Pod względem administracyjnym na terenie Sampławy utworzono gminę. Pierwsze wybory odbyły się 5 lipca 1920 roku. Przewodniczącym komisji wyborczej był Jabłoński, a mężami zaufania Bronisław Lewandowski i Alojzy Rutkowski. Do rady weszły następujące osoby: Władysław Leliwa, Jan Brzozowski, Franciszek Ruszkowski, Józef Romoszyński, Franciszek Zaborowski. Wszyscy byli wyznania rzymsko – katolickiego. W omawianym okresie na terenie Sampławy mieszkało 82 gospodarzy i 67 robotników.

Dzień 11 listopada jest w naszym kraju obchodzony jako święto Niepodległości. Uznano tę datę jako początek państwa polskiego. Jednak dla Ziemi Lubawskiej trwał jeszcze ponad rok. 19 stycznia 1920 roku wojsko gen. Hallera ostatecznie przypieczętowało naszą przynależność do państwa polskiego. Ludność   przywitała żołnierzy i  wprowadziła do miast niosąc na czele pochodu polskiego orła. 

Od tej chwili Powiat Lubawski pozostał  powiatem w dawnym zaborze pruskim. Stało się to dzięki ludziom, którzy tu mieszkali, uczyli sięi pracowali. Największy wpływ na zachowanie polskości miała inteligencja, właściciele okolicznych majątków ziemskich i kościół katolicki,
a w szczególności księża pracujący w parafiach. 

W zachowaniu języka polskiego największy wpływ mieli właściciele ziemscy i polska inteligencja.  W całym powiecie powstawały Towarzystwa Śpiewacze oraz Związki Sportowo- Strzeleckie „Sokół”. Miały one na celu przygotować młodzież do podjęcia walki o wolność. 

Ziemia Lubawska czekała na odzyskanie wolności. Gdy się okazało, że w 1918 roku nasz teren nie zostanie przyłączony do Polski, zaczęto prowadzić od stycznia 1919 roku przygotowania do zbrojnego powstania. Przyznanie  w Wersalu Powiatu Lubawskiego Polsce, sprawił że walka się nie rozpoczęła. Dnia 28 czerwca 1919 roku powiat nasz został ostatecznie przyznany Polsce. Od tego czasu prowadzono przygotowania do przejęcia władzy. Odbyło się to dopiero 19 styczniu 1920.