Historia szkoły

 

SZKOŁA I JEJ ROLA W ŻYCIU WSI

            Dzieje Sampławy sięgają czasów średniowiecza. Z zachowanych dokumentów wiadomo, że pierwsza szkoła została założona przed rokiem 1699 – była to szkoła parafialna. W okresie wizytacji biskupa chełmińskiego Teodora Potockiego (1699 – 1712) w budynku tym mieszkał organista - Jan Sentopski.

            Funkcję inspektora szkolnego na obszarze dekanatu lubawskiego, w skład którego wchodziła Sampława, pełnił od 1797 roku dziekan lubawski, ks. Paweł Karpinski. Starał się on poprawić frekwencję i podnieść poziom nauczania. W tym okresie dzieci uczyły się czytać, pisać, rachunków, śpiewu kościelnego oraz pierwszych zasad religii.

            Do szkoły w Sampławie uczęszczały dzieci z Rakowic, Rodzonego, Łążka i Borku. Nauczycielem w Sampławie był w latach 1807 – 1815 Ignacy Trzciński, w 1876 roku organista Wojciech Jagielski, a w 1878 Jan Lindych.

            W połowie XIX wieku do szkoły uczęszczało 80 dzieci. Uczył jeden nauczyciel. Lekcje prowadzono w jednej sali. Uczono czytania, pisania, rachunków, geografii, katechizmu i śpiewu. W opisanym okresie uczono po polsku i niemiecku. Do zeszytów przepisywano według wzoru zdania, między innymi: „Zarozumiałość i upór są głównymi przeszkodami do udoskonalenia się”. W tym czasie inspektorem szkolnym był ks. J. Hillar, a patronat nad szkołą miał miejscowy dziedzic. Od 1841 roku nauczycielem w sampławskiej szkole był Jan Wandecki. Do szkoły uczęszczało wówczas 84 dzieci.

            W 1861 roku założono drugą szkołę dla ewangelików. Przetrwała ona do 1920 roku. Stosunki między uczniami szkoły katolickiej i ewangelickiej były poprawne.

 

 

GERMANIZACJA SZKOLNICTWA W XIX WIEKU

Lata 1871 – 1886 to czas „Kulturkampfu”. Rząd pruski toczył walkę z tym co polskie i związane  z kościołem rzymsko- katolickim. W odniesieniu do oświaty czyniono to w myśl hasła „Kto ma szkołę – ma lud”.  Minister Oświaty dr Falk wydał wówczas rozporządzenie ograniczające język polski w szkołach ludowych na terenie Prus Zachodnich. Jedynie nauka religii i śpiewu kościelnego – dla dzieci w wieku od 6 do 9 lat odbywała się w języku polskim.

            Najostrzejszy okres polityki germanizacyjnej przypada na okres 1894 – 1914. W roku 1894 powstaje Towarzystwo dla umacniania niemczyzny na wschodzie, tzw. Hakata. Dnia 01.04 1901 roku nastąpiło zniesienie nauki religii  w języku polskim we wszystkich typach szkół. Sytuacja ta wywołała opór wśród rodziców i uczniów. Od połowy listopada 1906 roku do połowy stycznia 1907 roku w sampławskiej szkole strajkowało osiemdziesięcioro dzieci.

            O nieustającym ograniczeniu praw językowych i bezskuteczności obrony, prasa polska informowała czytelników. W tym okresie „Pielgrzym” codziennie przypominał rodzicom o patriotycznym obowiązku uczenia tego, co polskie, umieszczając na stronie tytułowej napis „Obowiązkiem wszystkich rodziców polskich jest uczyć dzieci swe mówić, czytać i pisać po polsku”.

STRAJK SZKOLNY 1906/1907

            Pisząc o przebiegu strajku na terenie powiatu lubawskiego należy wskazać, iż był to najbardziej polski powiat na terenie Prus Zachodnich. Można przyjąć, że 90% jego mieszkańców to Polacy.

            Ziemia lubawska była terenem silnej ekspansji żywiołu polskiego w dziedzinie gospodarczej i kulturalnej, co przyczyniło się do wzrostu świadomości narodowej społeczeństwa. Również księża dostarczali dzieciom nie tylko polskie katechizmy i historie biblijne, lecz również rozdawali im elementarze oraz inne książki i czasopisma polskie. Bardzo często, w ramach nauki przygotowawczej do pierwszej komunii świętej uczyli dzieci obok podstaw wiary, także pisania po polsku.

Ludność przyjęła ograniczenia w nauczaniu religii w języku polskim z dnia 1 kwietnia 1906 roku,  nie tylko jako ograniczenie praw religijnych, ale praw narodowych. Bezpośrednio do podjęcia strajku przez dzieci sampławskie przyczyniło się odczytanie przez księdza F. Majkę odezwy do parafian w sprawie nauki szkolnej w języku polskim.

Dzieci za udział w strajku karano najczęściej chłostą, a rodziców karą grzywny w wysokości kilkadziesiąt marek za jedno dziecko. Przedłużono również strajkującym dzieciom o rok obowiązek szkolny i nie przyjmowano uczniów do szkół średnich.

Ksiądz Majka na rozprawie sadowej  dnia 20 stycznia 1907 roku w Lubawie z siedmioma księżmi dekanatu lubawskiego został skazany. Karę więzienia odbył w Gdańsku od 1 – 28 lutego wraz z księżmi N. Kowalskim, F.Lissem i W. Pełką.

SZKOŁA I JEJ NAUCZYCIELE W   20 – LECIU

            Po włączeniu Ziemi Lubawskiej do odrodzonego państwa polskiego szkoła ewangelicka przestała istnieć, ponieważ niemieccy urzędnicy wyjechali  do Niemiec. Budynek po byłej szkole w roku 1920 został wydzierżawiony M. Grzymowiczowi, a  sześć lat później kuratorium przeznaczyło nauczycielowi W. Fischoederowi.

            Szkołą powszechną kierował wówczas Bernard Goga. Od 16 lutego 1920 roku był jedynym nauczycielem. W latach 1920/1921 funkcję tę sprawowała Marianna Kasprowiczowa  z Rożentala, która wcześniej pracowała w Zwiniarzu. Jednak 19 września 1920 roku została przniesiona do Kazanic. Na jej miejsce przybył Bronisław Chabowski, organista przy tutejszym kościele. W związku ze zwiększającą się liczbą dzieci w 1923 roku został przydzielony do szkoły sampławskiej trzeci nauczyciel – Ksawery Chojnacki.

            W marcu 1925 roku kierownik szkoły B. Goga, po 44 latach pracy przeszedł na emeryturę. Kierownikiem szkoły został B. Chabowski.   Od 1927 roku kierował orkiestrą szkolną. W skład orkiestry wchodzili następujący uczniowie: Bejer, Cymuta, Jagielski, Sawtkiewicz, Zaborowski i Zieliński.

            W 1927 roku Aleksander Redner został nauczycielem w Sampławie, jednak rok później został przeniesiony do Grabi w powiecie toruńskim.

            Rok 1929 był rokiem dużych zmian w gronie pedagogicznym. Kierownik szkoły B. Chabowski przyjął posadę nauczyciela w szkole polskiej w Gietrzwałdzie. Kierownikiem szkoły został Jan Renkel.

            Od 16 stycznia 1931 roku kierownikiem szkoły został Konrad Standara i był nim aż do września 1939 roku. W Sampławie była trzyklasowa szkoła, do której uczęszczało 100 uczniów.

            Drużyna harcerska przy szkole powszechnej w Sampławie została założona 20 lutego 1934 roku. Weszła ona w skład hufca lubawskiego. Komendantem Hufca Związku Harcerstwa Polskiego w Lubawie był podharcmistrz Bronisław Grzymowicz. Był on głównym organizatorem większości przedsięwzięć harcerskich w Lubawie.

Na terenie szkoły  działał sklepik uczniowski, którego opiekunem był Bernard Dembiński oraz Szkolna Kasa Oszczędności. Szkoła umożliwiła uczniom poznanie bliższej i dalszej okolicy. Wycieczki były organizowane do najbliższych miejscowości. Do Rodzonego i Rakowic dzieci chodziły pieszo, natomiast do Tylic czy Zajączkowa jechały wozami.

            W okresie karnawału w szkole sampławskiej odbywały się uroczyste przedstawienia „Jasełek betlejemskich”. Dzieci szkolne pod kierunkiem nauczycieli przygotowywały przedstawienia. Były to sztuki o treści religijnej. Uczniowie sami przygotowywali stroje oraz scenografię. Dochód z tych przedstawień był przeznaczony na ubiór dla najuboższych dzieci.

            Corocznie bardzo uroczyście obchodzono rocznicę Konstytucji 3 Maja. Uroczystość ta była podzielona na dwie części. Pierwsza odbywała się w godzinach przedpołudniowych, a druga po południu. Przed południem odbywała się msza św. Po nabożeństwie dzieci wracały do szkoły i tu recytowały wiersze i śpiewały piosenki oraz wysłuchiwały okolicznościowego przemówienia. Na uroczystości byli obecni nauczyciele oraz ksiądz proboszcz i członkowie dozoru szkolnego. Po południ na placu przed szkołą zbierały się dzieci i członkowie towarzystw „Powstańców i Wojaków”, Śpiewu i Kółka Rolniczego. Wspomniane towarzystwa,  Kółko Rolnicze ze sztandarem i dzieci szkolne z chorągiewkami i lampionami wyruszały przy dźwiękach muzyki do lasku w pobliżu stacji kolejowej w Rakowicach. Tam bawiono się do wieczora. Dzieci prezentowały przygotowany program artystyczny. Potem bawiły się w gry - chłopcy wdrapywali się na drążek po zawieszone przedmioty. Uroczystość kończyło przemówienie ks. Proboszcza oraz wspólne odśpiewanie pieśni
„Wszystkie nasze dzienne sprawy”. Końcowa część to wspólny pochód z zapalonymi lampionami do Sampławy. Tego rodzaju uroczystości ugruntowały ważną pozycję szkoły w życiu wiejskiej społeczności. Na terenie szkoły były prowadzone kursy oświaty pozaszkolnej. Przeciętnie udział w takim kursie brało około 20 osób.

LATA OKUPACJI

            Wojska hitlerowskie weszły do Sampławy 1 września 1939 roku. Cały powiat został włączony do obwodu Gdańsk – Prusy Zachodnie. Wydano zarządzenie zabraniające posługiwania się językiem polskim w urzędach, instytucjach i miejscach publicznych.

NAUCZYCIELE, UCZNIOWIE, ABSOLWENCI

Po zakończeniu II wojny światowej wszyscy nauczyciele, którzy pracowali  przed 1 września 1939 roku szczęśliwie przetrwali okres okupacji. Konrad Standara walczył w armii polskiej na terenie Turcji. Jadwiga Kwiatkowska rozpoczęła pracę w Szkole Powszechnej w Montowie. Paweł Klejnowski, jako oficer polski, dostał się do niewoli niemieckiej i dopiero w marcu 1945 roku wrócił do Nowego Miasta, by podjąć pracę w nowomiejskim gimnazjum. W końcu kwietnia zginął w wypadku. Feliks Ruciński powrócił do Sampławy i został kierownikiem szkoły. Natomiast pierwszą nauczycielką była Anastazja Zendlewska, która sama uczyła 220 dzieci. W 1950 roku pracowało już czterech nauczycieli- Edmund Kalisz, Anastazja Zedlewska, Marianna i Mikołaj Byczek. Po wojnie pracowano w bardzo trudnych warunkach lokalowych. Stara szkoła nie mogła pomieścić wszystkich dzieci, a o budowie nowej nie było mowy. Wynajmowano izby lekcyjne na poddaszach. W 1952 roku przystąpiono do remontu budynku po „resztówce”( resztówka to budynek po byłym zarządcy domeny sampławskiej). Remont został zakończony w grudniu 1952 roku . Od 1 stycznia 1953 roku lekcje odbywały się w „resztówce” - dwie izby lekcyjne zostały przeznaczone na świetlicę wiejską, a od 1 stycznia 1955 roku zajęło je biuro gromadzkiej rady narodowej.

            Pod koniec lat pięćdziesiątych powołano Gromadzki Komitet Budowy Szkoły w Sampławie. Stan komitetu: E. Kalisz – kierownik szkoły, Jan Cymuta – przewodniczący Komitetu Rodzicielskiego, członkowie- W. Sobociński, A. Czacharowski, F. Zaremba, J. Pokojski, L. Dobiesz, H. Kaczyński, J. Łukaszewski i A. Nadolski.

            W 1960 roku w myśl hasła „Tysiąc szkół na Tysiąclecie” zaplanowano budowę nowej szkoły – Pomnika Tysiąclecia w Sampławie. Miała to być jedna z najładniejszych szkół powiatu nowomiejskiego.

            Uroczystość otwarcia szkoły i nadanie jej im. Pierwszego Kosmonauty Jurija Gagarina odbyła się 22 lipca 1963 roku.

 Znajdowało się w niej 5 klas lekcyjnych, sala gimnastyczna, świetlica oraz zaplecze socjalne dla uczniów i nauczycieli.

            W 1973 roku został powołany Komitet Fundatorów Sztandaru w skład, którego weszły następujące osoby: E. Kalisz- dyrektor szkoły, B. Groszkowski- przewodniczący Komitetu Rodzicielskiego oraz J. Byglewska, K. Rolka, N. Krauzewicz, Z. Grzywacz. Wręczenie sztandaru nastąpiło 12 kwietnia 1974 roku w obecności przedstawicieli władz oświatowych, administracyjnych i politycznych.

            W latach siedemdziesiątych powstały dwie klasy Szkoły Przysposobienia Rolniczego, która w kolejnym roku została zamieniona na Zasadniczą Szkołę Rolniczą, liczącą 63 uczniów.

            Od początku istnienia nowa szkoła, której przez 31 lat dyrektorem szkoły był Edmund Kalisz, stała się ośrodkiem życia społecznego i kulturalnego, angażując w swoje działania nie tylko uczniów, ale i rodziców.

            Najdłużej w sampławskiej szkole pracowała Marianna Byczek, Mikołaj Byczek oraz Edmund Kalisz.

 Na terenie szkoły działały następujące organizacje: PCK, Liga Ochrony Przyrody, TPPR, sklepi uczniowski, samorząd szkolny, kółka przedmiotowe. Działał również chór szkolny prowadzony przez Mariannę Byczek i Barbarę Przanowską.

            Po ukończeniu szkoły podstawowej młodzież przeważnie wybierała zasadnicze szkoły zawodowe. Tylko niewielu zdawało do szkół ogólnokształcących. Spośród tych, którzy wybrali  liceum ogólnokształcące ukończyli studia wyższe. Były to następujące osoby: P. Dejna – ART w Olsztynie,  E. Kalisz – WSP w Bydgoszczy, Z. Kalisz  i Z Krajnik – WAT, K. Kalisz  - Politechnikę w Gdańsku, Marek i Michał Polańscy WSP w Olsztynie oraz A. Skomorowski i B. Dejna Seminarium Duchowne w Pelplinie.

            Edmunda Kalisza odszedł na emeryturę w 1981 roku, a dyrektorem szkoły została Wiesława Standara. 24 marca 1982 roku otwarto Izbę Tradycji Szkoły, którą zaprojektowała i wykonała obecna wówczas dyrektor.

24 marca 1982 roku nastąpiła uroczystość otwarcia Izby Tradycji Szkoły w obecności przedstawicieli Kuratorium Oświaty i Wychowania w Olsztynie, komisarza wojskowego, przedstawicieli lokalnych władz oświatowych i społecznych. W izbie znajdowały się kroniki szkolne od 1885 roku. Poza tym krótkie biogramy uczniów, którzy zajęli pierwsze miejsca w olimpiadach przedmiotowych.

            Uczniowie reprezentowali szkołę na licznych konkursach, zajmując czołowe miejsca. O wysokiej jakości pracy szkoły świadczy fakt, iż Szkoła Podstawowa w Sampławie została obdarzona mianem „Szkoły Grunwaldu”.

            Oczywiście to wszystko nie byłoby możliwe bez wysiłku nauczycieli, którzy w sampławskiej szkole pracowali przez długie lata. Byli to wspomniani już: Wiesława Standara – dyrektor szkoły, Edmund Kalisz, Marianna i Mikołaj Byczek, Anastazja Lewandowska, Marianna Groszkowska, Barbara Przanowska, Elżbieta Kacprzyńka, Hildegarda Stefańska, Alina Lange, Barbara Patalon, Regina i Krzysztof Bartkowscy, Rozwita Mówka, Jan Sarnowski, Mirosława Klejna, Anna Kowalska (Goszka), Halina Kalisz, Janusz Pszczoliński i Zajdziński. Wielu innych nauczycieli niegdyś tu pracujących przyczynili się do rozwoju szkoły, a także do rozwoju wsi.

Uczniowie odnosli sukcesy na wielu konkursach, do głównych należą - wielokrotnie zwycięstwa zespołu wokalnego prowadzonego przez Jana Sarnowskiego i solistów na ogólnopolskim Festiwalu Piosenki Harcerskiej i Zuchowej w Kielcach oraz regionalnym w Morągu i Suwałkach .

            W 1993 roku funkcję dyrektora szkoły zaczęła pełnić Bogumiła Ruczyńska.

Po wejściu w życie reformy oświaty w 1999 roku Uchwałą Rady Gminy zlikwidowano trzyklasową Szkołę Podstawową w Rakowicach i Targowisku Dolnym. Wszystkie dzieci z obwodów tych szkół rozpoczęły naukę w Sampławie.

Uchwałą Rady Gminy sampławscy uczniowie w wieku gimnazjalnym zostali przyjęci do obwodu Zespołu Szkół w Kazanicach. Cała społeczność lokalna z taką decyzją nie zgodziła się, w wyniku czego utworzono oddział zamiejscowy Gimnazjum w Kazanicach z siedzibą w Sampławie. Reakcją na takie działanie ówczesnych władz było stworzenie „Stowarzyszenia na rzecz rozwoju wsi Sampława”, którego celem było utworzenie Gimnazjum w Sampławie. Młodzież w tych latach uczyła się w starym budynku szkolnym. Rodzice wyremontowali pomieszczenia i urządzili dodatkową klasę, szatnię oraz pokój nauczycielski.

            W lutym 2003 roku zapadła decyzja o rozbudowie szkoły podstawowej dla potrzeb Gimnazjum w Sampławie. Prace budowlane rozpoczęto 26 maja 2004 roku, a 20 lipca 2005 roku obiekt szkoły wraz z salą gimnastyczną został oddany do użytku. Podczas wakacji z pomocą rodziców rozpoczęto budowę boiska do piłki ręcznej. Zaplanowano również utworzenie boiska do piłki nożnej.

             Wreszcie nadszedł  długo oczekiwany dzień – otwarcia nowej, pięknej      i przestronnej szkoły. Obecnie wszystkie pomieszczenia są estetyczne i nowo-cześnie wyposażone. Szkoła posiada pracownię komputerową, multimedialną pracownię językową, dużą i małą salę gimnastyczną, gabinety do zajęć rewalidacyjnych i logopedycznych, nowocześnie wyposażoną czytelnię, nowoczesne sale wyposażone w sprzęt umożliwiający korzystanie z multi-booków.

            Teren wokół budynku  szkoły jest  zagospodarowany zielenią. Są dwa boiska: do piłki nożnej i wielofunkcyjne „Orlik”. Powstał również plac zabaw dla maluchów.

Po zmianach w systemie oświaty Szkoła Podstawowa kształci uczniów w klasach I- VII i  gimnazjum oraz w oddziale przedszkolnym. W naszej szkole działa również oddział dla dzieci 3-4 i 5 letnich. Młodzież szkolna dojeżdża z terenu ośmiu wsi: Rakowic, Łążka, Rodzonego, Targowiska Dolnego, Ludwichowa, Osowca, Białej Góry i  Papierni. Na terenie szkoły działa świetlica socjoterapeutyczna. Uczniowie mile  spędzają  czas - odrabiają lekcje, grają w gry planszowe, rysują, malują itp.

Szkoła przygotowuje uczniów do podjęcia nauki na kolejnym etapie kształcenia, do samodzielnego funkcjonowania w społeczeństwie oraz aktywnego uczestniczenia w życiu kulturalnym m.in. poprzez organizowanie wyjazdów na spektakle teatralne,  filmowe oraz wycieczki. Realizujemy bogatą ofertę edukacyjną w postaci kół zainteresowań, zajęć rewalidacyjnych, logopedycznych, terapii pedagogicznej i zajęć wyrównawczych zgodnych z oczekiwaniami i propozycjami uczniów oraz rodziców. Młodzież bierze udział w akcjach charytatywnych, występach w szkolnym kole teatralnym, dyskotekach szkolnych i imprezach klasowych.

Szkoła oprócz sukcesów edukacyjnych znana jest z osiągnięć sportowych zarówno na szczeblu gminy , jak i powiatu, województwa i kraju ( mistrzostwa Polski). Do głównych dyscyplin należą: tenis stołowy, lekkoatletyka i piłka ręczna.

W placówce dobrze działa Rada Rodziców. Rodzice chętnie współpracują ze szkołą, pełnią funkcję opiniotwórczą i doradczą, korzystają z prowadzonej w szkole pedagogizacji oraz uczestniczą w lekcjach otwartych. Dobrze układa się również współpraca z Radą Sołecką, Księdzem Proboszczem oraz  z licznymi partnerami. Jednym ze standardów określających funkcjonowanie szkoły jest jej otwartość na kontakty ze środowiskiem lokalnym. Co roku organizowany jest: Dzień Babci i Dziadka, Dzień Matki oraz Festyn rodzinny i Kiermasz Świąteczny. Szkoła wychowuje uczniów w duchu patriotycznym-  organizuje uroczystości szkolne i środowiskowe.

W ramach promocji, szkoła prowadzi stronę internetową, na której umieszczane są najciekawsze wydarzenia z życia społeczności uczniowskiej, ich osiągnięcia, informacje dla rodziców oraz dokumenty szkoły.

Nasza szkoła jest placówką przyjazną. Wspiera rozwój ucznia oparty na systemie wartości- szacunku, poszanowania wyznawanych przekonań i wzajem-nej pomocy. Nauczyciele w swoich działaniach dydaktyczno-wychowawczych kierują się dobrem uczniów, troską o ich bezpieczeństwo i zdrowie, kształtują właściwą postawę moralną i etyczną, dążą do pełnego rozwoju ich osobowości.

            W 2015 roku  dyrektor szkoły, Bogumiła Ruczyńska odeszła na zasłużoną emeryturę. Funkcję  tę zaczęła pełnić Hanna Ewertowska.